قطعی برق و خاموشی‌هایی که در روزهای گذشته زمینه بروز نارضایتی های گسترده ای را فراهم کرده،  برخی آن را با    خاطرات   دوران جنگ تحمیلی  و خاموشی های آن زمان مقایسه می کنند. با توجه به وابستگی همه ابعاد زندگی مردم به برق، قطعی‌های مکرر، بی برنامه و طولانی مشکلات زیادی را برای مردم به همراه داشته است از گیرکردن در آسانسور و قطعی آنتن دهی موبایل گرفته تا مشکلات بستن کرکره برقی مغازه ها و ویدئویی از یک آی سی یو که رفتن برق موجب به خطر افتادن جان بیماران شده بود. وقوع قطعی های مکرر و البته احتمالا ادامه دار و  اسفبار صنعت برق، پرسش هایی را در ذهن مردم تداعی کرده که چرا در برهه زمانی کنونی شاهد این میزان قطعی برق هستیم و علت خاموشی گسترده و بی برنامه چیست؟ و در حالی که ادعا می شود صادرات نداریم اما… با این حال امروز سعی کرده ایم در این گزارش به این ابهامات پاسخ دهیم و نورافکنی بر زوایای تاریک قطعی برق بیندازیم.

توان تولید برق کشور چند مگاوات است؟

قبل از این که به سراغ دلایل خاموشی و سهم هر کدام، از میزان مصرف برق برویم بد نیست بدانیم توان تولید برق در کشورمان هم اکنون چقدر است و چقدر برق در این روزهایی که خاموشی را به همراه داشته است، مصرف می کنیم. پاسخ به این سوال نیازمند بررسی دقیق شرایط کنونی تولید و مصرف برق است. در همین خصوص مصطفی رجبی مشهدی، سخنگوی صنعت برق کشور درباره میزان تولید برق کشور به خبرنگار ما گفت: « هم اینک نیروگاه های کشور توان تولید بیش از ۵۵ هزار مگاوات را ندارند.» بر اساس اطلاعات به دست آمده از صنعت برق کشور ۴۶ هزار و ۷۶۷ مگاوات از ۵۵ هزار مگاوات توان تولید برق کشور متعلق به نیروگاه‌های حرارتی است. این در حالی است که اوایل هفته جاری میزان تولید برق نیروگاه‌های حرارتی کشور هزار مگاوات بیشتر بود و به ۴۷ هزار و ۵۲۶ مگاوات می‌رسید اما به دلیل توقف تولید برق دردو نیروگاه واقع در شمال و جنوب غرب کشور که به دلیل مشکلات فنی از مدار تولید خارج شده بودند، هزار مگا وات از میزان تولید کم شد. بقیه برق تا ۵۵ هزار مگاوات از طریق نیروگاه های تجدید پذیر و هسته ای به دست می آید اما سخنگوی صنعت برق کشور اعلام کرده در روزهای اخیر تا ۶۶ هزار مگاوات برق هم مصرف شده که حدود ۲۰ درصد بیشتر از تولید در کشور است.

افزایش دما و خشکسالی  –  سهم ۱۰ هزار مگاواتی

یکی از دلایلی که مسئولان در تحلیل خاموشی ها اعلام می کنند افزایش زودهنگام دمای هوا و خشکسالی است. هرچند این دو، عوامل موثری به شمار می روند اما نمی توان همه مشکلات را به گردن شرایط زیست محیطی و غیرقابل کنترل انداخت چون دما اگر در این ماه افزایش پیدا نمی کرد و در ماه آینده افزایش داشت، بازهم فکری برای تامین برق در روزهای پیک نشده بود. به هر حال وزیر نیرو خرداد امسال برای ارائه گزارشی درباره علل خاموشی های اخیر در صحن مجلس حضور یافت و به گرمای زودرس در سال ۱۴۰۰ و خشکسالی اشاره کرد. رجبی مشهدی به خراسان دراین باره گفت: «به دلیل کاهش بارش ها و سطح آب ذخیره سدها، حدود ۶هزار مگاوات از ظرفیت تولید برق نیروگاه های برق آبی را که پیش از این ۱۰ هزار مگاوات بود، از دست داده ایم.» او در خصوص تاثیر گرما بر افزایش مصرف هم گفت: «به ازای هر درجه بالارفتن دما ۱۵۰۰ مگا وات برق در کشور بیشتر مصرف می شود با این حال هم اکنون گرما باعث شده حدود ۴هزار مگا وات برق در کشور بیشتر مصرف شود.»

فرسوده بودن نیروگاه ها  – سهم ۸ هزار و ۵۰۰ مگاواتی

در همه کشورها مقداری از تولید برق در شبکه به دلیل مقاومت ذاتی سیم‌ها و تجهیزات شبکه در مقابل عبور جریان الکتریکی تلف می شود اما هر چه این شبکه ها به روزرسانی شود، این میزان به مقدار قابل توجهی می تواند کاهش یابد با این حال هم اکنون میزان تلفات برق در شبکه حدود ۱۰ درصد است که چیزی حدود ۵ هزار و ۵۰۰مگاوات می شود. به گفته رجبی مشهدی به خراسان، باید در کنار اتلاف برق در شبکه به این که نیروگاه های فرسوده هم عمر مفیدشان تمام شده است، اشاره کرد که حدود ۳ هزار مگاوات برق را از مدار خارج کرده اند.»

تحریم ها – سهم ۲۰ هزار مگاواتی

برابر با برنامه ششم توسعه، دولت موظف بوده با ساخت نیروگاه سالانه ۵ هزار مگاوات به ظرفیت تولید برق اضافه کند که این مهم رخ نداده است. به گفته سخنگوی شرکت برق به خراسان، در دو دوره روحانی به طور متوسط سالانه تنها ۲۳۰۰ مگاوات به ظرفیت نیروگاه ها افزوده شده و   حدود ۲۰ هزار مگاوات باقی مانده به دلیل تحریم ها عملیاتی نشده است.

استخراج رمز ارز  – سهم ۲ هزار مگاواتی

یکی دیگر از مقصران کمبود برق و خاموشی های اخیر، ماینرها و استخراج کنندگان  رمز ارز معرفی شده اند. بنا بر گزارش قبلی ما در تاریخ ۲ تیر امسال، به این نتیجه رسیدیم که حدود یک میلیون ماینر غیرمجاز در کشور فعالیت دارند  که حدود ۲۰۰ هزار تای آن  هاشناسایی شده اند و ۸۰۰ هزار ماینر غیرمجاز دیگر در کشور در حال فعالیت و برق دزدی هستند که سهم آن ها هم با توجه به محاسبات ۲ هزار مگا وات است.

صادرات و واردات برق

در حالی که برخی مسئولان گفته اند صادرات برق نداریم و واردات برق هم به دلیل نیاز کشورها به صفر رسیده است، سخنگوی شرکت برق به خبرنگار ما می گوید: «هم اکنون از سه کشور ترکمنستان، ارمنستان و آذربایجان حدود ۵۶۰ مگاوات برق وارد و به کشورهای عراق، افغانستان و پاکستان حدود ۱۵۰ مگاوات برق صادر می کنیم.»

شلختگی الگوی مصرف

متاسفانه نبود الگوی مناسب برای مصرف برق و شلختگی کامل در به کارگیری فناوری های جدید هم مزید بر علت شده است. در سال های پیش، برنامه تشویق به استفاده از لامپ کم مصرف، معضل پیک برق شبانگاهی را از بین برد اما در سال های اخیر به دلیل شلختگی در فرهنگ سازی که حتی رسانه ملی هم گویا دیگر اهتمامی به آن ندارد  و گرایش به استفاده از کولرهای گازی به رغم مناسب بودن کولرهای آبی در مناطق خشک و معتدل، میزان مصرف برق تا حدی بالا رفت البته ارزان بودن برق در کشورمان هم می تواند دلیل مهمی برای استفاده بی رویه باشد.

با این حال برخی می گویند چرا در زمان انتخابات از قطع شدن گسترده برق خبری نبود و   حالا شاهد قطعی خارج از برنامه   هستیم که به نظر می رسد افزایش دما در این روزها در این خصوص موثر بوده و سخنگوی شرکت برق هم به خبرنگار ما می گوید   به ازای افزایش هر درجه هوا ۱۵۰۰ مگاوات بر   مصرف برق کشور افزوده می شود.